Grandísimas fiestas de Cangas del Morrazo. Ocho días consecutivos de conciertos co mellor de la música gallega y en los variados estilos. Es un privilegio conseguir que pasen por la misma localidad bandas como Ruxe Ruxe, Familia Caamagno, Trejadura, Los Resentidos, Tino Vaz, De Vacas o César Morán. Un auténtico desfile de Grandes Voces del Noso Mundo. Precisamente por iso queremos llegar el nos aplauso y el desuso de los mayores éxitos para la organización.

DEICA ABRIL

Quitando a puche direiche
deixa as rosas que veñen!
Carlota, Ofelia ou Pía
sexa un déstes o teu nome ou outro,
deica as rosas que veñen!

Sob a choiva ou ao sol agárdame
non deixes que o vento te leve
morrer é mui doado
volveréi aínda que co vento te foses,
que cinza sexan os ollos meus
que buscarte prometeron
cando volvan as rosas.

O tempo vai e ven e vira
eu feito de soños
sin saber quen ha morrer primeiro.
Deica as rosas que veñen
o corazón como a roda dun muíño,
días e días sin saber quen vivirá en abril
tí, Carlota, Ofelia ou Pía,
ou eu, xa perdido no tempo,
a pucha na man, hedra por dentro
e a poeira que escusa o rastro
das rosas que foron, perdido no mundo
deica as rosas que veñen!

 

 

Marco Pereira e Edilson Sanches anuncian que se aproxima o momento do Deixe Falar e para entrar en materia presentan unha canción do grupo que vai ser entrevistado. Inmediatamente despois, unha guitarra eléctrica, unha batería e dúas gaitas marcan o paso a ritmo rápido. É o comezo da canción. O preludio dunha historia como de amerindios e colonos,  mais que non está ambientada na afastada costa do Pacífico… senón nunha estrada comarcal que une a capital ourensá con Celanova e os protagonistas da acción non se chaman “Touro sentado” nin John ou James, tal como nos di a voz cantante nada máis comezar:

Chámanlle Pepe, Josiño Malasangre.
A augardente a súa única paixón.
O alambique, a súa forza motora
E o bagazo fervente relixión.

E do outro lado? Do outro lado “andan os verdes seguíndolle a pista” e, unha vez que lle interceptan o paso, confirman a súa actividade ilegal: a DKW está “cheíña de licor”. Será licor-café? Aínda que non é especificado, nós intuímos que se trata dun produto galego de calidade, porque a xente proclama aos catro ventos:

Deixádeo pasar.
Trae a delicia ás nosas casas.
Enche de luz esta comarca.
Enche de lume o corazón.

E despois da música quen pasou foi Juan Marcos “Fish”, un piloto de guitarra eléctrica que nos contou que é de León e que chegou aos Guezos hai uns anos e que ten que facer esforzo para falar en galego, mais que o vai conseguir. E é claro que o consegue e así pola súa voz sabemos que “guezos” é o mesmo que “rapaciños”, mais neste caso en barallete; que os fundadores eran xusto iso, uns mozotes, pouco antes da mudanza de século, cando decidiron tocar xuntos; que, con altas e baixas, a banda mantívose e publicou 7 álbumes en pouco máis de 15 anos: Guezos (2001), Terradentro (2004), 99-06 (2007), Oito Destinos (2009), “O histérico latexo” (2011), “Un longo camiño” (2014) e Zapatos novos (2018).

Sen o menor “deixe” de melancolía, o “Fish” de terra adentro asegura que os Guezos manteñen vivo o espírito daqueles amigos do bairro que gustaban da música e que decidiron xuntarse para tocar cando eran uns adolescentes. Agora que xa andan pola casiña dos 40 seguen preferindo os directos por aquilo da conexión coa xente en plena festa, a ritmo de rock, de pop, de rumba, de reggae, de folk… ou mesmo do que saia nese momento de emoción.

                                                                               

En 1978 fórmase na Coruña o grupo Malvís, creado por DOA (Bernardo Martínez, Xoán Piñón e Enrique F. Ferreira) e por Miro Casabella e Xosé Quintas Canella. Todos interesados pola creación literaria, a música e as artes plásticas, escribían, compuñan ou pintaban “en galego” e facíano nun momento en que o habitual era emprender o camiño contrario.

Neste contexto, DOA (trío naquela altura) xúntanse a Miro Casabella, para realizar o seu primeiro proxecto O son da estrela escura. A discográfica Ruada ofrécelles a posibilidade de editar un disco e, co reforzo de  Pere Puértolas (violinista catalán) e Xaquín Blanco (gaiteiro), queda pechada a formación. Era a xénese de O Son da estrela escura, “unha antoloxía de pezas tradicionais e medievais de diferentes épocas e raíces” inspiradas en partituras achadas en diferentes cancioneiros.

Catro décadas despois, un mariñao con raíces transmontanas (Marco Pereira) e un caboverdiano renacido galego (Edilson Sanches) conversaron con Xoán Piñón e Susana de Lorenzo, aproveitando un breve descansiño dentro dunha sesión de ensaio do grupo.

Houbo tempo para a explicación do sentido do nome do grupo e o singular sistema de escolla; para que Xoán evocase primeiro a súa etapa de estudante no colexio dos Maristas na Coruña e dos estudos de  Medicina sen vocación para eles, “simplemente porque quería estudar unha carreira para me defender na vida”, e despois nos levase a Foz e a outras diversas localidades, onde exerceu durante sete anos a profesión médica; e tamén para que nos falase da evolución musical de Doa entre a edición do xa citado Son da estrela escura (1979) e a de A fronda dos cervos (2011).

Pola súa parte, Susana de Lorenzo desvelounos os seus comezos na música rock, a través da influencia do profesor Fernando Balboa, con quen descubriu non só a técnica da voz impostada mais tamén a compatibilidade entre a música tradicional e a moderna. Despois de explicar como foi o proceso de incorporación a Doa, tamén nos fixo partícipes de dúas colaboracións moi especiais: por un lado coa historiadora Rosario Martínez e a musicóloga e pianista Beatriz López-Suevos para a recuperación da obra da compositora Eugenia Osterberger; e por outro con Alejo Amoedo na gravación de pezas históricas como é o caso da primeira transcrición para piano da Cantiga nº 5 de Martin Codax.

Capa de O son da estrela escura, o primeiro disco de Doa (Ruada; 1979). Nel aparecen as cantigas nº 2 e nº 5 de Martin Codax. Esta formación musical foi a segunda no mundo en gravar a música desta figura emblemática da cultura galega.

“Actor, músico e cantor”. Con estas tres palabras situounos en contexto Marco Pereira no comezo da entrevista ao Xoán Curiel (Fonsagrada, 1975), vinculado á música desde a infancia, embora os seus primeiros traballos profisionais fosen no teatro. A entrada no conservatorio de música en plena infancia, o período de “deixadez” na adolescencia ou o reenganche coa guitarra ocuparon os primeiros minutos da conversa.
A seguir, o centro de atención pasou para a discografía. Despois das primeiras gravacións de maquetas, Xoán Curiel -coa axuda de Alfonso Camarero- editou Nai (2009), un “traballo intuitivo en que se manifestan as influencias das músicas do mundo, da canción de autor e do espírito do feminino”. Embora fose feito con moitas limitacións, o disco cumpriu o obxectivo: deuno a coñecer no panorama musical e facilitoulle as primeiras xiras por diferentes países do mundo.
Pola súa parte, con Magnético Zen (2011) gañou o premio ao Mellor Álbum en Lingua Galega, dentro da Vª Edición dos Premios da Música Independente, un certame en que colleitou un novo éxito co libro-disco infantil Estamos no verán!!! ao ser nomeado finalista na sexta edición (2014).
Unha boa parte da conversa estivo dedicada ao Ecuacións (o cuarto disco, editado en 2016). e particularmente ao tema que lle dá título, que aparece recollido en dúas versións: unha orixinal e outra cunha versión gravada en São Paulo, como resultado da colaboración co vileiro paulista Júlio Santin.
Os últimos minutos aínda deron para falar da súa participación na película galego-cubana Maimiño e da música de Silvio Rodríguez; das colaboracións co actor italiano Dario Dossena na interpretación da lírica medieval; e da Casa do Terror, o espectáculo dirixido especialmente ao público infantil.